Đối với người Việt Nam, xương rồng là loại cây gai góc, sống trên các vùng đất cát khô cằn. Gần đây, với sự hiểu biết về dinh dưỡng, xương rồng được trồng và chế biến ra những món “đặc sản”. Trong đó, xương rồng tai thỏ được ưa chuộng không chỉ bởi vẻ đẹp bên ngoài mà còn có công dụng tuyệt vời với sức khỏe.
Danh Mục Bài Viết
Giới thiệu chung
Xương rồng tai thỏ có tên khoa học là Opuntia microdasys. Cây có hình dạng giống tai thỏ.
Tên thường gọi là Bunny ears, Bunny-ears Prickly-pear, Angel’s Wings, Golden-Bristle.
Thuộc họ Xương rồng Cactaceae.
Mô tả
Xương rồng tai thỏ là loại xương rồng phổ biến. Gồm các thân màu xanh lá tạo thành bụi dày. Cây cao khảng 90cm, rộng 1.8m.
Thân có hình bầu dục hoặc tròn, dài khoảng 15cm, rộng 12.5cm. Cây có nhiều vi gai.
Hoa có màu vàng hoặc đỏ, thường nở vào mùa hè.
Quả tròn hoặc hình trứng, dài 5cm, màu đỏ đến tía.
Xương Rồng Tai Nhỏ còn được gọi với cái tên Xương Rồng Nopal và tên khoa học Opuntia pulvinata. Loại cây này được trồng phổ biến ở miền Tây Nam của nước Mỹ và phía Bắc Mexico. Trong các chợ Xương Rồng Nopal được bán dạng tươi ngay sau khi mới thu hái hoặc phơi khô được đóng hộp hay đóng túi. Xương Rồng Nopal gồm 3 loại chính là Var.rufida tai thỏ vàng – trắng – đỏ.
Phân bố, sinh thái
Cây có nguồn gốc từ miền bắc và trung Mexico. Ngoài ra, còn được tìm thấy ở Trung Đông và lục địa Ấn Độ, Châu Âu và Úc.
Ở Việt Nam, cũng có loại xương rồng tai thỏ bản địa mọc tự nhiên.
Cây có thể sống trong điều kiện thời tiết khô hạn.
Thành phần hóa học của xương rồng tai thỏ
Protein trong cây gồm chủ yếu các acid amin như:
- Alanine.
- Arginine, asparaginic acid.
- Glutamin, glutamin acid.
- Glycine.
- Histidine.
- Isoleucine.
- Leucine
- Methionine.
- Phenylalanine…
Bên cạnh đó, xương rồng tai thỏ còn có các loại vitamin:
- Niacin.
- Riboflavin.
- Thiamine.
- Beta-caroten
- Vitamin E
- Viamin K1
Flavonoid
Khoáng chất: Canxi, magie, kali, phospho, natri, sắt.
Chất béo thực vật: omega-3, omega-6.
Cacbohydrate.
Bộ phận dùng
Các bộ phận ăn được là lá, hoa, thân và quả. Ngoài ra, còn làm thành nước trái cây và mứt.
Công dụng của xương rồng tai thỏ
Xương rồng tai thỏ có vai trò hỗ trợ kiểm soát cân nặng
Béo phì là một vấn nạn toàn cầu và cần được quản lý sớm. Thay vì sử dụng các biện pháp như dùng thuốc hoặc phẫu thuật, chế độ ăn cũng là giải pháp hữu ích. Cụ thể là tiêu thụ nhiều chất xơ.
Xương rồng tai thỏ chứa chất xơ giúp no lâu hơn và giảm cảm giác đói. Đồng thời, giúp loại bỏ chất béo trong chế độ ăn uống bằng cách liên kết và đào thải chúng ra khỏi cơ thể. Do đó, ruột không có cơ hội hấp thụ chất béo trong chế độ ăn, nên giúp kiểm soát cân nặng và giảm cân hiệu quả.
Điều hòa lượng cholesterol trong máu
Hàm lượng chất xơ trong cây giúp loại bỏ cholesterol LDL khỏi cơ thể. Các nghiên cứu cho thấy cây có thể làm giảm cholesterol trong máu và ở gan. Ngoài ra, một số phytosterol được tìm thấy trong cây có thể làm thay đổi quá trình chuyển hóa cholesterol theo hướng tích cực. Nhờ đó, tình trạng cholesterol máu cao có thể được kiểm soát.
Nguồn cung cấp các yếu tố vi lượng cần thiết cho sức khỏe
Các vi chất dinh dưỡng thiết yếu được tìm thấy trong xương rồng tai thỏ là:
- Vitamin C, vitamin B6, riboflavin, niacin.
- Folate.
- Sắt, magiê, canxi và kali.
Sử dụng thường xuyên có thể cung cấp vi chất dinh dưỡng cần cho quá trình sinh lý và trao đổi chất của cơ thể.
Ngăn ngừa sự tiến triển của khối u
Các hợp chất flavonoid trong xương rồng làm giảm nguy cơ ung thư vú, tuyến tiền liệt, dạ dày, tụy, buồng trứng, cổ tử cung và ung thư phổi. Chúng được có khả năng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư trong mô hình thí nghiệm trên chuột. Các hợp chất này cũng có khả năng loại bỏ các gốc tự do và cải thiện hoạt động của enzym chống oxy hóa. Từ đó, giúp ngăn ngừa tiến triển của ung thư.
Xương rồng tai thỏ ngăn ngừa loét dạ dày
Stress kéo dài có thể gây ra thay đổi trên niêm mạc đường tiêu hóa và dẫn đến viêm loét dạ dày. Viêm xảy ra do sự gia tăng hóa chất trung gian gây viêm làm tổn thương thành dạ dày. Xương rồng tai thỏ có tác động tích cực đến niêm mạc dạ dày. Chất betanin có trong loại quả của cây giúp sản xuất chất nhầy và làm giảm các hóa chất gây viêm ở dạ dày. Do đó, nguy cơ phát triển vết loét giảm đi rất nhiều khi ăn quả xương rồng.
Điều hòa lượng đường trong máu
Các thí nghiệm khác nhau trên chuột cho thấy lượng đường trong máu giảm khi ăn xương rồng tai thỏ. Cơ chế là do giảm hấp thu glucose ở ruột. Chất xơ và hàm lượng pectin của quả xương rồng là nguyên nhân trong cơ chế này. Khi lượng đường trong máu ổn định, bệnh đái tháo đường type 2 sẽ được kiểm soát.
Bảo vệ gan
Trong quá trình sống, cơ thể dễ bị tiêu thụ các chất gây ung thư mà có thể gây hại cho gan. Ăn quả xương rồng tai thỏ hoặc uống dưới dạng nước ép, dạng mứt hoặc thạch có thể giúp ngăn ngừa tổn thương gan. Do chứa nhiều chất chống oxy hóa có thể trung hòa gốc tự do. Hoạt động bảo vệ gan chủ yếu liên quan đến việc loại bỏ các gốc tự do và tăng hoạt động chống oxy hóa của cơ thể.
Giúp tăng cường hệ thống miễn dịch.
Hàm lượng vitamin C trong xương rồng tai thỏ giúp tăng cường miễn dịch chống lại các bệnh nhiễm trùng khác nhau. Chúng làm tăng sản xuất các tế bào bạch cầu đảm nhận quá trình tiêu diệt và loại bỏ các vi sinh vật lây nhiễm ra khỏi cơ thể. Vitamin C hoạt động như một chất chống oxy hóa và làm giảm tác hại của gốc tự do trong cơ thể. Điều này cũng giúp tăng cường hệ thống miễn dịch.
Bảo vệ tim mạch và làm giảm huyết áp
Hàm lượng chất xơ trong xương rồng tai thỏ giúp giảm lượng cholesterol và duy trì huyết áp. Do đó, tăng huyết áp và cholesterol xấu được kiểm soát. Những yếu tố này có liên quan đến xơ vữa động mạch, bệnh mạch vành và các bệnh tim khác. Chất chống oxy hóa trong quả xương rồng cũng giúp tăng cường sức khỏe tim mạch.
Sử dụng xương rồng thường xuyên có thể duy trì mức huyết áp bình thường và làm giảm huyết áp. Chất betalain được tìm thấy trong quả cũng làm bền thành mạch, hỗ trợ trong việc bảo vệ tim mạch.
Giảm nhẹ triệu chứng tiền mãn kinh.
Chuột rút, đau lưng, đau đầu và căng ngực là triệu chứng phổ biến thường gặp trong thời kỳ tiền mãn kinh ở phụ nữ. Hầu hết các triệu chứng này có liên quan đến gia tăng prostaglandin trong cơ thể. Xương rồng có khả năng ức chế tổng hợp prostaglandin, do đó làm giảm các triệu chứng tiền mãn kinh.
Ngăn ngừa lão hóa, làm sáng da, giảm thâm.
Xương rồng tai thỏ chứa vitamin E và K, các acid béo dưỡng ẩm và nuôi dưỡng da tốt. Những chất này ngăn ngừa hình thành nếp nhăn và làm sáng da.
Cách trồng và chăm sóc cây xương rồng tai thỏ
Kỹ thuật trồng
Hạt giống: Nên chọn mua hạt cây Xương Rồng tốt để cây dễ phát triển và tăng trưởng trong điều kiện trong nhà hoặc ngoài sân vườn.
Kỹ thuật trồng: Người dùng có thể gieo hạt giống hoặc mua cây Xương Rồng Nopal để trồng
Sau khi đã chuẩn bị hết nguyên liệu thì bạn đổ đất vào chậu trồng, tưới 1 lớp nước lên trên để đất ẩm rồi rắc hạt giống lên, tiếp đến dải 1 lớp sỏi mỏng lên trên. Sau đó lấy túi nilon buộc kín chậu và tưới nước đều đặn 2 lần mỗi ngày để giúp đất duy trì độ ẩm. Sau khoảng 10 ngày, hạt cây Xương Rồng sẽ nảy mầm.
Phương pháp dùng để nhân giống chủ yếu là sử dụng chiết cây hoặc hạt giống, nhưng do chiết cây cần khá nhiều kỹ thuật nên người ta thường ưu tiên sử dụng hạt giống. Các bước tiến hành như sau:
Bước 1 San bằng đất trong chậu đã chuẩn bị sẵn, tiếp theo rải đều tất cả hạt giống lên trên mặt đất rồi ấn nhẹ. Sau cùng, cho thêm một lớp sỏi lên trên bề mặt để giúp cân bằng nhiệt độ (không nhất thiết phải có nhưng nếu có sẽ đảm bảo cho cây tăng trưởng nhanh hơn).
Bước 2 Cung cấp một lượng nước vừa đủ cho cây, lưu ý tưới đều trên bề mặt nhằm tạo độ ẩm. Tiếp theo, bạn cần bọc kín miệng chậu, có thể sử dụng túi nilon, duy trì tưới nước đều đặn khoảng 2-3 ngày/lần. Sau 10 ngày, xương rồng tai thỏ sẽ bắt đầu nảy mầm.
Kỹ thuật chăm sóc
Nước
Xương rồng là cây chịu hạn, vì thế bạn không cần cung cấp nhiều nước thì cây vẫn có thể sinh trưởng. Tuy nhiên, bạn cũng cần lưu ý, nó vẫn cần nước để cân bằng độ ẩm, bạn chỉ cần tưới cây 1 lần/tuần, mỗi lần khoảng 30-40ml nước để tránh gây ngập úng cây.
Ánh sáng
Do môi trường gốc là những nơi hoang mạc và bán hoang mạc nên xương rồng tai thỏ vô cùng cần sáng để có thể sinh trưởng tốt. Bạn nên trồng cây ở những nơi có ánh sáng trực tiếp. Còn nếu trồng với nhu cầu trang trí ở những nơi thiếu sáng, bạn nên tắm nắng cho cây 2-3 lần/tuần.
Nhiệt độ
Khả năng chịu đựng nhiệt của xương rồng tai thỏ khoảng từ 10 – 50 độ C. Nhưng nếu nhiệt độ quá thấp hoặc quá cao sẽ khiến cây gặp nhiều vấn đề và khả năng cao sẽ chết. Biên độ nhiệt để cây có thể phát triển tốt nhất là khoảng 15-28 độ C.
Phòng trừ sâu bệnh
Một số loại bệnh mà xương rồng tai thỏ thường xuyên gặp nhất là bệnh thối gốc, bệnh đốm than và bệnh rệp sáp.
Bệnh thối gốc: Xuất hiện các đốm thối màu đen, xám, đỏ, đỏ tím hoặc trắng. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến bệnh này là sơ suất trong quá trình chiết cành. Nên khử trùng thiết bị ghép, sử dụng các loại đất và phân ít có nấm mốc và loại bỏ các cành hư có nguy cơ lây lan.
Bệnh đốm than: Xuất hiện các đốm nhiều nước màu nâu nhạt, thường gặp vào mùa hạ và đầu mùa đông. Nên để cây ở nơi khô ráo, thoáng khí và hạn chế tưới nhiều nước cho cây.
Bệnh rệp sáp: Loại rệp dùng miệng hút nhựa cây, làm cho cây suy yếu và không phát triển. Nên kiểm tra, bắt sạch rệp và phun thuốc bảo vệ.
Nhân giống
Để nhân giống xương rồng tai thỏ người ta thường sử dụng phương pháp ghép cây và chủ yếu tiến hành vào mùa xuân. Các bước như sau:
Tiến hành chọn lựa và cắt nhánh cây to khỏe và xanh tươi. Đợi vết cắt khô sạch nhựa và nước thì cắm vào chậu đã chuẩn bị sẵn.
Kiểm tra và chắc chắn rằng nhánh cây đã được cắm sát. Sau 20-25 ngày, nhánh cây sẽ bắt đầu mọc rễ.
Sau khi chiết cành nên đặt cây ở những nơi thoáng gió, có bóng râm, nhiệt độ thích hợp là khoảng 25 độ C.
Các lưu ý khi chăm sóc cây Xương Rồng Tai Thỏ
Vào mùa mưa bạn không nên để cây Xương Rồng Tai Thỏ ở ngoài trời, bởi nước mưa và điều kiện môi trường ẩm sẽ khiến cho cây dễ chết. Nếu có mưa thì hãy mang cây Xương Rồng vào nhà hoặc che bằng túi nilon hoặc kính trong suốt nhé.
Loại đất tốt nhất để trồng loại cây này là loại đất giàu dinh dưỡng, tơi xốp và thoáng khí. Gợi ý, bạn có thể tham khảo mua đất dinh dưỡng bán trên thị trường.
Để tránh mầm bệnh cho cây bạn nhớ trước khi chiết cành hãy khử trùng các thiết bị sử dụng để chiết và tiệt trùng cho đất trồng.
Bạn nên đổi chậu khi cây đã sinh trưởng từ 1-2 năm. Lúc này, khi sinh trưởng trong khu vực nhỏ, cây sẽ không được phát triển tốt và có thể gây ra biến dạng.
Mua Xương Rồng Tai Thỏ Ở Đâu?
Xương rồng tai thỏ là loài cây rất được mọi người yêu thích trong nhu cầu trang trí, nên không quá khó để bạn có thể tìm mua loài cây này. Các địa chỉ kinh doanh tham khảo: Các vườn hoa kinh doanh, các cửa hàng trang trí hoặc các trang thương mại điện tử…
Giá của một cây xương rồng tai thỏ dao động từ 40.000 – 120.000 đồng tùy vào kích thước và chất lượng của chậu.