Thuốc trừ sâu hóa học ngày càng bộc lộ rõ nhiều nhược điểm như: ảnh hưởng tới sức khỏe người sử dụng, ô nhiễm môi trường và chi phí cao. Do đó, thuốc trừ sâu sinh học ra đời và được sử dụng rộng rãi hơn nhờ khắc phục được những hạn chế của thuốc trừ sâu làm bằng hóa chất. Cùng Thành Công Farm tìm hiểu kĩ hơn về loại thuốc trừ sâu này và cách tự chế ra thuốc trừ sâu sinh học chuẩn nhất.
Danh Mục Bài Viết
1. Thuốc trừ sâu sinh học là gì?
Thuốc trừ sâu sinh học còn được biết tới với tên gọi khác là thuốc trừ sâu hữu cơ. Chúng được bào chế bằng cách sử dụng các chế phẩm có nguồn gốc sinh học để gây ức chế và diệt trừ sâu, bệnh hại. Nhờ đó, loại thuốc sâu này rất thân thiện với môi trường và an toàn cho người sử dụng.
Người ta thường sử dụng các loại chế phẩm sau để tiêu diệt sâu bệnh:
- Vi sinh vật: vi khuẩn, nấm, virus
- Độc chất được chiết xuất từ thực vật
- Chiết xuất các hợp chất do vi sinh vật tiết ra, sinh khối (kháng sinh…)
2. Có mấy loại thuốc trừ sâu sinh học?
Thuốc trừ sâu sinh học được chia thành 2 loại chính đó là: thuốc trừ sâu thảo mộc và thuốc trừ sâu vi sinh:
Thuốc trừ sâu thảo mộc: được sản xuất bằng cách chiết tách các độc chất có nguồn gốc từ các loại thực vật như: cây cỏ, cây có dầu. Các loại độc chất này sẽ tác động lên cơ thể và hệ thần kinh của sâu bệnh hại, gây ức chế sự sinh trưởng và phát triển hoặc làm sâu bệnh bị nhiễm độc và chết đi.
Thuốc trừ sâu vi sinh: được điều chế bằng cách thêm các loại vi sinh vật hoặc chế phẩm từ vi sinh vật vào trong thành phần của thuốc như: vi khuẩn, nấm, tảo, virus, động vật nguyên sinh…Cơ chế tiêu diệt sâu bệnh hại của thuốc trừ sâu vi sinh bằng 3 cách:
- Vi sinh vật sản sinh ra sinh khối có chứa lượng lớn kháng sinh – là độc tố đối với sâu bệnh, khiến chúng bị nhiễm độc và chết đi.
- Một số chủng vi khuẩn bài tiết ra chất dịch có mùi, vị khó chịu, xua đuổi côn trùng, ngăn ngừa cắn phá hoa màu.
- Cạnh tranh sinh tồn: vi sinh vật có trong thuốc trừ sâu sinh học vô hại với cây trồng, chúng sinh trưởng và phát triển mạnh, cạnh tranh thức ăn, môi trường sống với mầm bệnh. Từ đó, khiến mật độ của chúng giảm dần và bị tiêu diệt hoàn toàn.
3. Thuốc trừ sâu sinh học có ưu nhược điểm gì?
3.1.Ưu điểm của thuốc trừ sâu sinh học
- Khắc phục được những nhược điểm của thuốc trừ sâu hóa học: an toàn với sức khỏe và bảo vệ môi trường
- Thuốc trừ sâu sinh học có nguồn gốc hữu cơ. Do đó, những hợp chất có trong thuốc trừ sâu sinh học ít gây độc hoặc không gây độc đối với thực vật. Thời gian phân hủy ngắn, chỉ kéo dài từ 3 – 7 ngày nên không gây ảnh hưởng tới sức khỏe người sử dụng cũng như gây ô nhiễm môi trường.
- Dễ bào chế, tự chế với chi phí rẻ và nguyên liệu dễ kiếm
- Những nguyên liệu để sản xuất thuốc trừ sâu sinh học rất dễ kiếm với chi phi thấp. Cách pha chế đơn giản và không nhất thiết phải quá chính xác để đạt được hiệu quả cao. Nên loại thuốc trừ sâu này có thể tự chế tại nhà.
3.2. Nhược điểm của thuốc trừ sâu sinh học
Nhược điểm lớn nhất của thuốc trừ sâu sinh học đó là hiệu quả chậm, tăng số lần và số lượng thuốc cần phun. Ngoài ra, thuốc cũng cần bảo quản kỹ lưỡng hơn để tránh làm giảm hoạt lực của thuốc. Đem so sánh giữa lợi ích to lớn mà thuốc sâu sinh học mang lại thì nhược điểm của chúng không đáng kể và có thể chấp nhận được.
4. Phương pháp tự sản xuất thuốc trừ sâu sinh học
Bà con thường cắt nhỏ, nghiền nát rồi cho vào ngâm rượu, cồn hoặc đun sôi hoặc chiết ép lấy dung dịch. Sử dụng phương pháp nào đều được, mục đích lớn nhất để chiết tách ra được hàm lượng hoạt chất đậm đặc nhất và phù hợp nhất với điều kiện sản xuất của gia đình.
Bí quyết để làm ra được loại thuốc trừ sâu sinh học hoạt lực cao đó chính là phải nghiền nát nhuyễn được nguyên liệu để các hợp chất có trong thân, lá, rễ, củ… nhanh chóng hòa tan vào dung môi. Nếu sản xuất lượng lớn thuốc trừ sâu sinh học, việc nghiền nát nhuyễn, băm nhỏ sẽ gặp nhiều khó khăn và tốn công sức hơn.
5. Hướng dẫn một số cách chế biến thuốc trừ sâu sinh học
5.1. Thuốc sâu sinh học từ tỏi, ớt, gừng và rượu
Nguyên liệu cần chuẩn bị: tỏi, ớt, gừng với khối lượng mỗi loại như nhau và rượu trắng. Tỉ lệ pha chế theo công thức: 1 kg tỏi + 1kg ớt tươi + 1 kg gừng tương ứng với 3 lít rượu.
Sau khi đem gừng, tỏi, ớt nghiền nát nhuyễn. Thu dịch được nghiền nhuyễn và đổ vào chum, bể ngâm. Đổ tiếp rượu đã chuẩn bị vào chum rồi bịt thật kín và để ở nơi khô ráo thoáng mát. Mục đích của việc bịt kín là ngăn ngừa rượu bay hơi cũng như biến chất.
Sau 15 ngày ủ, bà con có thể lấy hỗn hợp thuốc sâu ra pha loãng với nước và phun lên rau hoa màu. Tỉ lệ pha chế như sau: đổ 12 lít nước vào máy phun thuốc trừ sâu rồi đong 200ml nước cốt đã ủ vào. Dung dịch pha loãng phun đủ cho 1 sào Bắc Bộ (360 mét vuông).
Hỗn hợp nước cốt chưa dùng tới cần đậy kín lại và bảo quản nơi khô ráo thoáng mát. Thời gian sử dụng khoảng 4 – 5 tháng. Thuốc trừ sâu được bào chế từ hỗn hợp tỏi, gừng, ớt, rượu phù hợp để phun phòng trừ và tiêu diệt sâu khoang, sâu tơ, bọ nhảy…
Theo kinh nghiệm của một số nông hộ đã sử dụng, bà con phun đều đặn 1 lần/tuần sau khi rau hoa màu bén rễ và có từ 3 lá thật trở lên sẽ ngăn ngừa hoàn toàn các loài sâu đến cắn phá.
5.2. Thuốc sâu sinh học từ tỏi
Trong tỏi có chứa họa chất, kháng sinh tự nhiên để tiêu diệt nấm và một số loại sâu bệnh hại như: bọ trĩ, rệp, kiến, mối, ruồi trắng, bọ cánh cứng, sâu bướm, ốc sên, sâu đục thân… Cách bào chế thuốc sâu từ tỏi khá đơn giản như sau:
Bóc vỏ khoảng 3 củ tỏi to rồi nghiền nát nhuyễn hoặc giã nát nhuyễn rồi ngâm với 2 bát con nước trong 1 ngày. Sau đó lọc bỏ bã, pha loãng với 4 lít nước và phun lên rau màu. Lưu ý nhỏ khi phun thuốc trừ sâu từ tỏi đó là không nên bón phân hóa học trong khoảng thời gian phun để tránh làm giảm hoạt lực tiêu diệt mầm bệnh.
Có thể tham khảo sản phẩm: Men Ủ Tỏi
5.3. Thuốc sinh học từ vỏ trứng
Vỏ trứng được coi là cách phòng ngừa đơn giản và hữu hiệu để tiêu diệt các loại sâu thân mềm và ốc sên làm hại cây trồng. Ngoài ra, vỏ trứng còn được coi là nguồn phân bón hữu cơ bổ sung khoáng chất thiết yếu làm màu mỡ đất.
Cách làm vô cùng đơn giản, chỉ cần thu lượm vỏ trứng rồi nghiền nát, những mảnh vỏ trứng nhỏ sắc cạnh sẽ trở thành “lưỡi dao” tự nhiên cắt đứt thân các con sâu nhỏ. Rắc 2 lần/tháng xung quanh gốc cây và trộn vào phân bón lót trước khi trồng để tăng hiệu quả.
5.4. Thuốc sâu sinh học từ hành tăm
Thuốc trừ sâu sinh học từ hành tăm có khả năng ngăn ngừa nhiều loại nấm bệnh như: úng nước, bệnh tàn rụi muộn, bệnh đốm lá. Ngoài ra, loại thuốc này thường được phun đều đặn để phòng ngừa các loài chuột, sâu, bọ, nấm bệnh làm hại cây trồng.
Cách bào chế như sau: nghiền nát nhuyễn hành tăm rồi pha với nước sạch theo tỉ lệ, cứ 1 lạng hành tăm hòa cùng 1 lít nước rồi ủ kín trong vòng 1 tuần. Hòa loãng nước cốt hành tăm với nước theo tỉ lệ 1:4 trước khi phun lên cây trồng.
5.5. Thuốc trừ sâu sinh học làm từ ớt
Vị cay của ớt khiến các loại côn trùng cắn phá cây trồng tránh xa và giúp tiêu diệt một số loại nấm và vi khuẩn gây bệnh.
Hướng dẫn thực hiện: nghiền nát nhuyễn cả quả ớt rồi hòa với nước theo tỉ lệ 100g ớt tươi tương ứng 1 lít nước và ủ kín trong 1 ngày. Lọc lấy nước cốt và pha loãng bằng nước sạch theo tỉ lệ 1:5 và phun lên cây trồng.
6. Tại sao tôi tự chế thuốc trừ sâu sinh học không hiệu quả bằng thuốc sinh học pha chế sẵn bán trên thị trường?
Mặc dù tự sản xuất thuốc trừ sâu sinh học theo đúng hướng dẫn của chuyên gia, nhưng nhiều bà con đánh giá thuốc sâu sinh học tự chế không có hiệu quả nhiều bằng thuốc sâu bán sẵn trên thị trường. Nguyên nhân do đâu?
Một trong những bí quyết để tăng cường hoạt lực tiêu diệt mầm bệnh của thuốc sâu sinh học đó là các nhà sản xuất thường pha chế thêm nước rửa bát hoặc xà phòng vào trong dung dịch thuốc sâu sinh học theo tỉ lệ 1:100. Mục đích để làm gì?
Xà phòng, nước rửa chén là dung dịch có độ nhớt cao, giúp tăng cường khả năng bám dính của thuốc sâu sinh học lên lá cây, thân cây, thân của sâu bệnh hại. Nhờ đó, thời gian tiếp xúc của hoạt chất tiêu diệt sâu bệnh với mầm bệnh sẽ lâu hơn, đẩy nhanh tốc độ tiêu diệt sâu bệnh. Hơn thế nữa, chất nhờn hạn chế sâu bệnh, nấm bệnh, mầm bệnh tiếp xúc với không khí, gây ngạt và hạn chế trao đổi chất, làm sâu bệnh chết dần do thiếu dinh dưỡng.
Nhưng nước rửa chén, xà phòng gây độc đối với cây trồng, đất trồng?
Điều này hoàn toàn không chính xác. Thành phần chính của xà phòng và nước rửa chén là muối hữu cơ. Khi muối này theo dòng nước đi vào trong đất, không những không gây hại cho cây trồng và đất mà còn là nguồn phân bón an toàn và tuyệt vời giúp đất đai màu mỡ. Do đó, những nước phát triển thường tận dụng nước lau nhà, nước rửa chén để tưới cây cảnh trồng trong chậu để giúp cây luôn xanh tươi.
Bà con hoàn toàn yên tâm pha chế nước rửa bát với thuốc sâu sinh học nếu pha theo tỉ lệ khuyến cáo và sử dụng loại nước rửa bát chính hãng, uy tín.
7. Cách nhận biết các loại cây có khả năng diệt côn trùng
Ngoài các loại thực vật được liệt kê phía trên, trong thực tế còn rất nhiều loại cây có khả năng tiêu diệt côn trùng và sử dụng để bào chế thuốc sâu sinh học như: cây thuốc lá, lá xoan, cà độc dược…
Bà con dễ dàng nhận biết và lựa chọn những loại cây đó để dùng làm nguyên liệu sản xuất thuốc sâu sinh học với những đặc điểm sau:
- Căn cứ vào mùi: các cây có độc tố đều có mùi khó ngửi như: nồng, cay, hắc…
- Căn cứ vào nhựa, dịch của cây: nếu nhựa hoặc dịch tiết ra từ cây mà vô tình tiếp xúc với da gây ra đỏ, mẩn, rát, dị ứng, ngứa hoặc nóng… tức là chúng có chứa độc tố.
- Quan sát các loài động vật xung quanh cây: những cây chứa độc tố thường sinh trưởng và phát triển khỏe mạnh, không mắc sâu bệnh hại và ít có những loại côn trùng xung quanh.
8. Lưu ý khi sử dụng thuốc trừ sâu sinh học
- Pha chế đúng liều lượng khuyến cáo, đúng cho loại sâu bệnh, mầm bệnh và đúng thời điểm.
- Thuốc sâu sinh học đem lại hiệu quả tốt nhất khi phun phòng ngừa hoặc bệnh nhẹ. Nếu bệnh tiến triển nặng hơn, cây còi cọc hoặc héo rũ nên kết hợp sử dụng với thuốc sâu hóa học để giảm thiểu thiệt hại.
- Không nên trộn quá nhiều loại thuốc sâu sinh học với nhau hoặc trộn với thuốc sâu hóa học, sẽ làm giảm hoạt lực của thuốc.
- Phun vào sáng sớm hoặc chiều mát và lúc trời không mưa.
- Thời điểm thu hoạch an toàn sau khi phun thuốc sâu sinh học 3 – 7 ngày.
- Nên trang bị đầy đủ đồ bảo hộ khi phun thuốc.
Chúng ta vừa cùng nhau tìm hiểu các thông tin liên quan tới thuốc trừ sâu sinh học, cách sản xuất và sử dụng đúng cách. Chúc bà con tự sản xuất và phun đúng thời điểm, đúng liều lượng, đúng bệnh để có mùa vụ bội thu.
Nguồn Máy 3A