Chào các bạn khi tìm hiểu về nấm kim châm mình thấy khá là thú vị, trước đây giống nấm này nước ta chưa trồng được và chủ yếu phải nhập về. Hiện nay trong nước đã có nhiều nơi có thể tự sản xuất được, kỹ thuật trồng loại nấm này cũng không khó nhưng môi trường để nấm phát triển thì hoàn toàn bất lợi ở Việt Nam chúng ta. Vậy chúng ta cùng xem cách trồng nấm kim châm và có thể tự sản xuất loại nấm này tại nhà không nhé.
Danh Mục Bài Viết
Nấm kim châm là gì?
Nấm kim châm (nấm kim chi) là một nguyên liệu rất quen thuộc trong ẩm thực của người châu Á, nấm có màu trắng, mọc thành cụm, hình dạng hơi giống cọng giá đỗ. Phần mũ nấm khi còn non sẽ có hình bán cầu, càng về sau sẽ chuyển sang giống chiếc ô nhỏ.
Cuống nấm kim châm khá mềm, thon dài và sẽ có màu trắng hoặc vàng, phần dưới gốc có màu nâu nhạt, khi nấm tươi phần mũ thường bóng chắc, màu trắng.
Vì nấm kim châm sinh trưởng tốt nhất ở trong môi trường có nhiệt độ từ 5 – 15 độ C nên ở Việt Nam nấm sẽ được sản xuất ở các nhà máy ứng dụng công nghệ Nhật Bản, hoặc có thể trồng sản lượng nhỏ bằng phương pháp thủ công.
Nấm kim châm có vị mềm ngọt, dai giòn thường được sử dụng để ăn kèm với lẩu, nấu canh, chiên xù,…
5 Lợi ích của nấm kim châm
Tăng khả năng miễn dịch
Một nghiên cứu của đại học quốc gia Singapore (2005) cho rằng trong nấm kim châm có chứa nhiều protein giúp tăng cường khả năng miễn dịch. Kết quả thử nghiệm trên động vật cho thấy loại nấm này còn có thể làm giảm sự phát triển khối u ở chuột.
Ngừa ung thư dạ dày
Kết quả khảo sát từ năm 1992 đến năm 2002 tại Nhật Bản đã chỉ ra rằng những người ăn nấm kim châm từ 3 lần/tuần trở lên có thang nhiễm ung thư dạ dày giảm 44%, ở mức 0.066. Còn những người không sử dụng hoặc ăn dưới 1 tuần/lần có thang nhiễm là 0.1.
Theo Bác sĩ Nguyễn Thường Hạnh (Giám định viên tại Bệnh viện Ung bướu, TP HCM) cũng cho biết một số lợi ích cho sức khỏe của nấm kim châm như:
Giàu chất chống oxy hóa giúp chống lại các bệnh mãn tính
Trong báo cáo của một nghiên cứu trên động vật được công bố trên trang BioMed Research International thì nấm kim châm rất giàu các chất chống oxy hóa như quercetin, catechin, axit gallic, axit caffeic. Những chất này sẽ giúp trung hòa các gốc tự do có hại để chống lại bệnh mãn tính.
Bổ sung chất dinh dưỡng và bảo vệ hệ tiêu hóa
Trong 125g nấm kim châm chỉ chứ 24 calo nhưng lại chứa nhiều chất xơ, protein, các vitamin B6, B3, B9,… không chỉ giúp bổ sung chất nguồn dinh dưỡng cho cơ thể mà còn bảo vệ hệ tiêu hóa nhờ một chứa một lượng lớn chất xơ.
Cách Trồng Nấm Kim Châm Tại Nhà
Chúng ta có thể dễ dàng tìm thấy nhiều bài viết chia sẻ cách tự trồng nấm kim châm tại nhà qua các bước đơn giản như thế này, mình sẽ tóm lược lại:
Chuẩn bị
- Cụm/khóm nấm kim châm còn nguyên gốc và trông khỏe mạnh.
- Một cái khay nhựa, thùng nhựa, thùng xốp hoặc túi nilon…
- Nguyên liệu có thể từ bã mia, xơ dừa, mùn cưa hoặc có thể là bã cà phê…
- Nguồn nước tưới tinh khiết hay còn gọi là nước cất hoặc nước máy đã khử clo sau khi để ngoài môi trường ít nhất 48 tiếng
Nguyên liệu bã cà phê để trồng nấm kim châm tại nhà
Thực hiện
- Tận dụng bã cà phê là đơn giản dễ thực hiện nhưng bã cà phê không được mốc (nếu cần nhiều có thể gom từ từ cho vào hũ rồi để ngăn mát bảo quản). Đổ bã cà phê vào 1/2 khay nhựa nếu cảm thấy khô nên tưới thêm nước nhưng không để nước ứ đọng nhiều.
- Cụm nấm ta cắt sát cách gốc khoảng 3 – 4cm là vừa và tách thành các cụm nhỏ hơn, còn phần trên thân ta dùng để chế biến món ăn.
- Vùi những cụm gốc nấm dưới lớp bã cà phê rồi sau đó đậy nắp hoặc lấy túi nilon buộc kín miệng khay/hộp. Đừng quên đục một vài lỗ nhỏ để giúp CO2 thoát ra ngoài tránh bị hư nấm.
- Sau đó để khay trồng nấm nơi có nhiệt độ từ 13 – 18oC trong phòng tối, mỗi ngày tháo miệng khay để tưới nước 2 -3 lần/ ngày. Trong vòng 1 – 2 tuần nấm sẽ phát triển với thân nấm khoảng 15cm là có thể thu hoạch, và cứ tiếp tục như vậy cho các lần sau với thời gian kéo dài từ 70 – 90 ngày.
Rất Khó Để Có Thể Trồng Nấm Kim Châm Tại Nhà
- Để duy trì được nhiệt độ trong mức 13 – 16oC cho nấm kim châm phát triển là một việc làm rất khó nếu như bạn ở miền Bắc có thể sẽ thực hiện được nhưng thời gian cũng không quá dài, còn nếu bạn ở miền Nam là hoàn toàn không thể.
- Môi trường ở phòng điều hòa có thể thực hiện được nhưng đối với gia đình thì khó thực hiện vì chi phí cho tiền điện sẽ hơn tiền nấm rất nhiều hoàn toàn không khả thi. Một cách nữa là cho vào tủ lạnh nhưng cũng tương đối bất cập vì diện tích nhỏ và chăm sóc khó, nhưng mọi người có thể thử.
- Cơ chất dinh dưỡng như dùng bã cà phê để nấm phát triển trong 70 – 90 ngày là không thể nếu có thể cũng cực kỳ khó và hiếm.
- Nếu trồng dễ dàng như vậy thì nấm kim châm sẽ không còn giá cao hơn so với các loại nấm khác.
Kỹ Thuật Trồng Nấm Kim Châm Quy Mô Lớn
Nấm kim châm trồng không khác gì các loại nấm đang được sản xuất phổ biến ở nước ta từ cách sản xuất phôi giống đến quá trình chăm sóc phát triển, chỉ khác là môi trường yêu cầu nhiệt độ thấp khoảng 13 – 16oC.
Phối trộn nguyên liệu
Nguyên liệu trồng nấm kim châm rất đa dạng có thể dùng vỏ lạc, mùn cưa cao su (hoặc các loại mùn cưa khác không chứa tinh dầu), rơm ra, cùi bắp, bã mía , bông phế liệu…
Cách pha trộn: Mùn cưa 85%, cám gạo 10 – 15%, bột ngô 5 – 7%, bột nhẹ 1%, đường 1%, nước vôi trong (3 -4kg/1000 lít nước). pH 6,5. Lưu ý các loại bột phải có mùi thơm và không được mốc. Trộn đều các nguyên liệu phụ trước rồi hãy rắc đều lên bề mặt mùn cưa, sau đó đảo đều. Nguyên liệu phụ thêm để tăng cường dinh dưỡng cho nấm phát triển như bột ngô hay đường… chúng ta có thể điều chỉnh linh động sao cho phù hợp.
Khi tưới nước phối trộn cần để ý độ ẩm của mùn cưa bằng cách cầm một nắm mùn cưa bóp chặt trong tay nếu mùn tơi ra ngay là phải thêm nước, còn nếu mùn chảy nước ra phải tã khối nguyên liệu ra lại để giảm độ ẩm. Nếu mùn dính thành thành khối và tã nhẽ từ từ sau khi nắm chặt và thả ra như vậy là đạt tùy vào điều kiện môi trường chúng ta có thể điều chỉnh độ ẩm ở nguyên liệu cho phù hợp
Đóng túi
Dùng các túi nilon PE hay PP có khả năng chịu nhiệt cho mùn cưa vào túi và dùng tay dọng chặt (nếu lỏng lẻo nấm sẽ phát triển kém nếu bịch quá chặt làm tơ kéo khó dễ chết bịch), dùng một cổ tròn buộc trên miệng bịch như cái cổ chai, tiếp theo xuyên một lỗ (mục đích cấy meo giống vào dễ dàng) sau cùng là nhét bông và cổ bịch.
Hấp khử trùng
Bịch được cho vào nồi hơi để hấp ở nhiệt độ 100oC (hấp cách thủy) có tác dụng tiêu diệt các loại nấm mốc nấm bệnh… đồng thời chuyển hóa các chất dinh dưỡng khó tiêu thành dễ tiêu cho nấm hấp thụ. Thời gian từ lúc đóng bịch đến khi cho vào nồi hấp càng nhanh càng tốt, vì trong nguyên liệu có nhiều chất dinh dưỡng như cám ngô hay cám gạo dễ làm bịch bị chua. Khoảng 6 – 8 tiếng có thể lấy bịch ra khỏi nồi, khi mở nồi ra sẽ có mùi thơm của các nguyên liệu do đã chín
Cấy giống
Chọn những túi giống khỏe mạnh không quá già hay quá non, nhận biết túi giống tơ đã kéo trắng hoàn toàn, túi giống không được có nấm dại, nấm mốc (lưu ý phải để ý kỹ vấn đề này)
Dụng cụ cấy dùng một cái kẹp găp (pank y tế) vệ sinh thật kỹ (bằng cồn hoặc hơ qua lửa cồn). Có 2 loại meo lúa và meo cọng nên linh hoạt sử dụng các công cụ để thuận tiên cho việc cấy giống
Dùng Pank gắp cọng meo cho vào chỗ được khoan sau khi đóng bịch rồi đóng bông lại.
Lưu ý: khi cấy giống phải đợi bịch nguội (vẫn hơi ấm nhẹ là tốt nhất) mới có thể cấy giống.
Ủ bịch nuôi sợi
- Thời gian sau khi cấy giống đem đi ủ càng nhanh càng tốt.
- Phòng ươm bịch nuôi sợi phải sạch sẽ đã vệ sinh khử trùng, thoáng mát.
- Nhiệt độ kéo sợi tốt nhất từ 22 – 26oC
- Độ ẩm không khí 80 – 85%
- Không cần ánh sáng, để phòng tối
- Không được tưới nước trong thời gian này
- Hạn chế tác động trực tiếp lên bịch trong thời gian này, dễ làm dập tơ gây ảnh hưởng đến bịch nấm.
- Để ý những bịch nấm bị nhiễm bệnh như mốc cam, xanh, đen… cần loại bỏ ngay đưa ra khỏi khu vực nuôi.
- Thời gian ươm bịch nuôi bịch từ 30 – 45 ngày tơ sẽ kéo trắng hết bịch
- Lưu ý: để có thể ra nấm chúng ta phải tiếp tục nuôi thêm 30 – 35 ngày nữa (khâu này có thể chuyển xuống khâu bên dưới), tổng thời gian là 70 – 80 ngày
Chăm sóc nấm và thu hái
- Nơi nuôi trồng phải sạch sẽ.
- Nhiệt độ yêu cầu: 13 -16oC (đây là điều kiện môi trường sống của nấm kim châm tương đối khác với các loại nấm phổ biến ở nước ta như nấm bào ngư, nấm mộc nhĩ)
- Ánh sáng nhẹ phát tán đều
- Độ ẩm không khí 85 -95%
- Nước tưới sạch nên lọc qua.
- Rút bông mở miệng túi và xếp các bịch nấm sát lại nhau trên kệ, đặt bịch nấm thẳng đứng trên các mặt sàn kệ với miệng bịch hướng lên trên (chiều cao mỗi ô kệ cách nhau từ 45 – 50cm tùy theo kích thước bịch nấm)
- Sau từ 15 – 20 ngày sẽ thấy các quả thể nấm phát triển li ti, thời điểm này tưới nước phun sương đều đặn 2 – 3 lần/ngày, không tưới trực tiếp lên bịch chỉ tưới xung quanh và nền nhà.
- Chân nấm khi đã dài khoảng 15cm kèm theo đó mũ nấm phẳng và có màu sáng hơn thì đây là thời điểm thu hoạch thích hợp. Khi hái dùng tay kéo cả cụm nấm ra, còn bịch phôi để lại vị trí cũ, nấm sẽ tiếp tục ra đề đặn cho các lần tiếp theo trong khoảng 90 ngày.
Hái cả cụm nấm
Tránh hái nấm quá non sẽ làm giảm năng xuất, nếu hái quá già sẽ làm giảm giá trị nấm và giảm năng xuất bịch khi cho ra các đợt tiếp theo, kéo theo thời gian nuôi trồng lâu hơn.
Nấm sau khi hái cần được đóng túi hút chân không và đem bảo quản ở nhiệt độ mát.
Trồng nấm kim châm không khác gì các loại nấm đang được sản xuất phổ biến ở nước ta nhưng môi trường để nấm có thể hình thành quả thể và phát triển lại tương đối trái ngược với khí hậu trong nước. Vì vậy khi trồng loại nấm này cần đầu tư phòng lạnh công nghiệp hiện đại mới có thể để nấm phát triển tốt. Nếu xem xong phần kỹ thuật sản xuất nấm kim châm thì mọi người đã hiểu khi nuôi trồng nấm này tại nhà là không hề đơn giản.
Nấm kim châm nấu món gì ngon?
Nấm kim châm sốt cay
Nấm kim châm xào trứng
Bánh nấm kim châm rau củ
Canh nấm kim châm đậu hũ
Nấm kim châm không chỉ có thể chế biến đa dạng các món ăn từ chay đến mặn mà còn mang đến nhiều lợi ích cho sức khỏe nữa. Mong rằng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về nấm kim châm cũng như những món ăn có thể chế biến từ loại nấm thơm ngon này.
Mong rằng với những thông tin bổ ích trên bạn có thể hiểu về cách trồng nấm kim châm và những lợi ích của nấm kim châm mang lại cho sức khoẻ để có thể sử dụng nấm kim chấm để chế biến các món ngon bổ dưỡng nhé. Chúc bạn luôn thành công.