Bệnh cầu trùng lợn hay bệnh tụ huyết trùng ở lợn là một bệnh phổ biến có thể gây thiệt hại đáng kể trong chăn nuôi khi lợn có sức đề kháng kém cộng với thời tiết không ổn định. Người dân cần nhận biết đúng và hiểu rõ về bệnh lợn để từ đó đưa ra phương pháp chẩn đoán và điều trị hiệu quả, hạn chế thấp nhất hậu quả của dịch bệnh.
Danh Mục Bài Viết
Bệnh Tụ Huyết Trùng Là Gì?
Tụ huyết trùng là bệnh nhiễm trùng do một loài vi khuẩn chi Pasteurella, được tìm thấy ở người và các động vật khác. Pasteurella multocida (P. septica) được mang theo trong miệng và đường hô hấp của một số loài động vật, đặc biệt là mèo. Nó là một loại trực khuẩn Gram âm nhỏ với nhuộm lưỡng cực bằng dấu vết Wayson. Ở động vật có thể bắt nguồn từ nhiễm trùng huyết tối cấp (dịch tả gà), nhưng cũng là một hội sinh. Động vật bị bệnh bị tụ huyết và xuất huyết ở những vùng da trên cơ thể.
Bệnh gây ra ở trâu, bò trưởng thành. Vi khuẩn có sức đề kháng cao, tồn tại lâu ở chuồng trại và đất ẩm thiếu ánh sáng, trong giếng nước bẩn có chứa nhiều chất hữu cơ. Trong nền chuồng trại vi khuẩn có thể sống được từ vài tháng đến 01 năm.
Nguyên Nhân Gây Ra Bệnh Tụ Huyết Trùng Ở Gia Súc, Gia Cầm
- Vi khuẩn có sức đề kháng cao và có thể tồn tại lâu dài trong chuồng trại thiếu ánh sáng và đất ẩm, giếng bẩn có nhiều chất hữu cơ. Trên nền chuồng, vi khuẩn có thể sống từ vài tháng đến một năm. Vi khuẩn tồn tại trong đất và dễ lây lan trong mùa mưa, bám vào rơm rạ, cỏ hoặc trôi vào nguồn nước, lây nhiễm cho gia súc, gia cầm. Thức ăn hoặc nước uống bị ô nhiễm. Bệnh cũng có thể lây trực tiếp từ vật nuôi bệnh sang vật nuôi lành qua đường tiếp xúc (chứa chung chuồng trại, dùng chung thức ăn, nguồn nước …) và cả qua một số vật trung gian (côn trùng). Côn trùng, chó, mèo, chuột, …) hút máu động vật ốm và ăn thịt động vật ốm chết hoặc giết mổ.
- Sự căng thẳng do môi trường bên ngoài gây ra là một yếu tố quan trọng dẫn đến sự xuất hiện của bệnh. Bệnh chủ yếu xảy ra khi gia súc, gia cầm bị rét, ẩm ướt, chăn nuôi kém, đói hoặc kiệt sức. Khi con vật yếu, sức đề kháng giảm, mất cân bằng sinh học, vi khuẩn tồn tại trong cơ thể là chất độc gây bệnh hoặc bài tiết ra môi trường gây bệnh cho các gia súc, gia cầm khác.
- Tụ huyết trùng là một bệnh do vi khuẩn Pasteurella gây ra, có thể đóng vai trò chính hoặc phụ đối với nhiều loại bệnh, động vật và người. Tụ Huyết Trùng là một bệnh tương đối nguy hiểm đối với vật nuôi. Nó có thể lây nhiễm chéo giữa các loài vật nuôi, từ lợn sang trâu, bò, gà và ngược lại.
Tại Sao Lợn Bị Tụ Huyết Trùng Và Rất Khó Chữa
Vì một loại vi khuẩn có tên là Pasteurella multocida là một loại vi khuẩn Gram (-) khá bền trong môi trường tự nhiên. Chất khử trùng truyền thống tiêu diệt vi khuẩn một cách dễ dàng.
Pseudomonas multocida có ở niêm mạc mũi và amidan. Khi môi trường không thuận lợi như thay đổi thời tiết, nhiệt độ cao, ẩm độ chuồng trại cao, vận chuyển, trung chuyển, quá tải… Sức đề kháng của cơ thể giảm, vi khuẩn có cơ hội sinh sôi, tăng độc tính và khả năng gây bệnh.
Bệnh lây truyền từ động vật ốm sang động vật khỏe qua đường hô hấp, tiếp xúc trực tiếp và thức ăn, nước uống. Dụng cụ chăn nuôi, xe cộ, chim chóc, chó, chuột … là những vật mang mầm bệnh, lây lan. Tuy nhiên, bệnh thường xảy ra ở lợn xuất chuồng, lợn giống mắc bệnh hen suyễn ở những trại có điều kiện nuôi dưỡng và chăm sóc kém như chuồng trại chật chội, nồng độ axit amin trong chuồng cao, thậm chí cả những trang trại có hàm lượng axit amin cao. Những thay đổi đột ngột, chẳng hạn như tác động của việc đổ xô, vận chuyển hoặc áp lực, có thể khiến bệnh bùng phát.
Triệu Chứng Của Bệnh Tụ Huyết Trùng Ở Lợn
Thể cấp tính
Heo sốt cao trên 410C; nằm li bì, khó thở, thở dốc; ngồi thở ở tư thế như chó ngồi. Heo kém ăn hoặc bỏ ăn hoàn toàn.
Vùng hầu, mặt có biểu hiện sưng phù, tai và bụng xuất hiện nhiều mảng tím đỏ. Niêm mạc mắt tím tái, nước mũi chảy ban đầu màu nhờ đục, sau có lẫn máu.
Heo mắc bệnh tụ huyết trùng (sưng hầu, da tụ huyết).
Bệnh tiến triển 1 – 2 ngày hoặc kéo dài đến 5 – 10 ngày. Heo gầy yếu dần rồi chết, nếu không chết chuyển sang thể mãn tính.
Thể mãn tính
Đây là thể thường gặp, heo gầy yếu, ho, khó thở, đôi khi ho khan hoặc ho liên miên.
Lúc đầu đi phân táo sau chuyển sang ỉa chảy, phân có mùi khó chịu.
Trên da có những đám xuất huyết tím bầm, đặc biệt ở tai, bụng, phía dưới đùi và bẹn.
Nếu không điều trị kịp thời, tùy thuộc vào mức độ nặng nhẹ của bệnh, heo sẽ chết sau 1- 2 tháng.
Bệnh Tích Của Tụ Huyết Trùng Ở Lợn
Thể cấp tính
- Xoang ngực, xoang bao tim và xoang phúc mạc tích nhiều nước.
- Phổi viêm nặng, màu đỏ sẫm do tụ huyết và xuất huyết. Phổi bị xơ hóa có nhiều điểm hoại tử, màng phổi viêm dính vào lồng ngực.
- Các hạch ở hầu họng và hạch màng treo ruột sưng to và tụ huyết.
- Tụ huyết, xuất huyết ở nhiều cơ quan bên trong.
- Thận ứ máu đỏ sẫm, mổ ra có máu cục, lá lách sưng to, tụ huyết.
Thể mãn tính
Heo thường rất gầy. Phổi viêm với nhiều tổ chức xơ hóa, có thể có ổ hoại tử bã đậu.
Có hiện tượng viêm khớp có mủ, gây đau chân và đi lại khó khăn.
Chẩn đoán
- Dựa vào dịch tễ, nếu là vùng dịch tụ huyết trùng cũ, bệnh xảy ra lác đác chứ không ồ ạt như dịch tả lợn.
- Dựa vào triệu chứng, thể cấp tính lợn bệnh chết nhanh, xuất huyết dưới da, viêm phôi nặng.
- Bệnh THT thường xảy ra ở lợn trên 3 tháng tuổi.
- Lợn bị THT nếu dùng đúng lúc, kịp thời và đủ liều các loại kháng sinh như: Streptomycin, Gentamycin, Ampicillin, … tiêm cho lợn bệnh thì bệnh thuyên giảm nhanh, lợn ăn trở lại và khỏi.
- Dựa vào bênh tích tụ huyết, xuất huyết ở da và hầu hết các cơ quan phủ tạng.
Cách Vệ Sinh Phòng Bệnh
Vệ sinh phòng bệnh
- Chuồng nuôi phù hợp với từng loại heo và độ tuổi khác nhau, có tường bao, rào chắn. Chuồng trại luôn thông thoáng, đủ ánh sáng, mát về mùa hè, ấm về mùa đông.
- Thường xuyên quét dọn, định kỳ tẩy uế, khử trùng chuồng nuôi, cọ rửa và tiêu độc máng ăn, máng uống và các dụng cụ chăn nuôi, quần áo bảo hộ…
- Sau mỗi đợt nuôi, phải vệ sinh chuồng trại và khử trùng tiêu độc, sau đó để trống chuồng. Heo mới mua về phải nuôi cách ly ở khu vực riêng 15 – 20 ngày trước khi nhập đàn.
- Phân, rác và chất thải trong chuồng cần được thu gom thường xuyên, đưa ra chỗ tập trung riêng để giữ chuồng luôn sạch sẽ.
- Hạn chế phương tiện, người và vật lạ vào khu vực chăn nuôi.
Các biện pháp khử trùng tiêu độc
- Sử dụng ánh nắng mặt trời để phơi máng ăn, máng uống, dụng cụ chăn nuôi.
- Quét nước vôi pha loãng nồng độ 10% (1 kg vôi/10 lít nước) trong chuồng nuôi, môi trường xung quanh.
- Dùng một số hóa chất sát trùng theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
- Vệ sinh thức ăn và nước uống
- Thức ăn, nước uống phải đảm bảo vệ sinh.
- Bệnh tụ huyết trùng là bệnh truyền nhiễm có tính chất thổ nhưỡng, vi khuẩn cư trú ở khắp nơi gặp điều kiện thuận lợi là phát dịch.
- Phòng bệnh bằng vaccine
- Đây là biện pháp chủ động, tích cực và có hiệu quả nhất, 1 năm tiêm 2 – 3 lần tùy theo mục đích chăn nuôi và dịch tễ từng vùng. Lần 1 tiêm khi heo 45 – 50 ngày tuổi, sau đó tiêm nhắc lại cứ 6 tháng 1 lần.
- Lưu ý: Những nơi thường xuyên có dịch xảy ra, cần tiêm vaccine nhắc lại 2 lần sau lần 1 khoảng 3 – 4 tuần, sau đó tiêm nhắc lại cứ 6 tháng 1 lần.
Phương Pháp Điều Trị Dứt Điểm Tụ Huyết Trùng Ở Lợn
- SHOTAPEN LA : 1ML cho 10 kg thể trọng, tiêm nhắc lại sau 48 – 72 giờ
- AMPI-KANA : 1 lọ 1GR cho 50kg thể trọng / ngày 2 lần, liên tục 3-5 ngày
- HAMMOGEN : 1ML tiêm bắp cho 10 kg thể trọng, ngày 1 lần, liên tục 3-5 ngày
- GENTAMOX INJ : 1ML tiêm bắp cho 10 – 15 kg thể thể trọng, ngày 1 lần, liên tục 3-5 ngày
- MACAVET : 1ml/7-10 kg thể trọng, ngày 1 lần, liên tục 3-5 ngày
- LINSPEC 5/10 : 1ml/7- 10 kg thể trọng. liên tục 3-5 ngày
Trộn kháng sinh cho toàn bộ số lợn hiện có trong trang trại với MG 200 Premix với liều lượng 1kg thuốc cho 2 tấn thức ăn trong 10 ngày liên tục (Premix MG 200 cùng với tá dược và chất kết dính đặc biệt giúp thuốc bám đều vào thức ăn, tránh tình trạng bón phân không đều và tiết kiệm chi phí tối đa)
Một Số Biện Pháp Phòng Trừ Tụ Huyết Trùng Ở Trang Trại Nên Áp Dụng
- Công khai mức độ nguy hiểm của dịch bệnh để các cấp, ban, ngành, địa phương và cá nhân không lơ là, chủ quan. Vận động người chăn nuôi chuyển đổi phương thức chăn nuôi từ thả rông sang chăn thả, phối hợp chặt chẽ với chi cục thú y thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch.
- Làm tốt công tác tiêm phòng tụ huyết trùng cho đàn gia súc, lợn, bao gồm: tiêm phòng định kỳ 2 lần / năm, tỷ lệ tiêm phòng cao (ít nhất 70% tổng đàn), tiêm phòng ổ. Đặc biệt quan tâm đến đàn gia súc ở các vùng dịch cũ, vùng sâu, vùng xa.
- Chủ động theo dõi, phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm, cách ly và điều trị bệnh theo hướng dẫn của cơ quan thú y. Đồng thời, thực hiện đồng bộ các biện pháp phòng, chống để khống chế, bao vây và dập tắt ổ dịch trên diện rộng.
- Thực hiện tiêu độc, khử trùng, vệ sinh và an toàn sinh học trong chăn nuôi. Khuyến cáo người chăn nuôi thường xuyên vệ sinh chuồng trại, thu gom rác, ủ nhiệt sinh học để diệt mầm bệnh.
- Tăng cường công tác kiểm dịch động vật, không để xảy ra tình trạng mua bán, vận chuyển trái phép vật nuôi khi có dịch. Gia súc, gia cầm chết cần được đào, đốt và chôn lấp hoàn toàn. Cấm giết mổ, tiêu thụ thịt và các sản phẩm từ gia súc, gia cầm chết, ốm.