Ruồi lính đen là loài xuất hiện trên toàn thế giới, thuộc họ Stratiomyidae . Loài này tương đối lớn với hình dạng giống ong bắp cày. Mặc dù vậy, không giống như ong bắp cày, RLĐ chỉ sở hữu một đôi cánh và không có kim chích.
Hôm nay Công sẽ chia sẻ cho các anh chị về tập tính và đặc điểm của ruồi lính đen để tiện cho việc nuôi tạo sinh khối khủng giúp ích kinh tế nhé.
Danh Mục Bài Viết
Ruồi Lính Đen – Loài vật hữu ích
Chế độ ăn của Ruồi Lính Đen
Ruồi lính đen chủ yếu tiêu thụ thức ăn trong giai đoạn ấu trùng. Ấu trùng ruồi lính đen ăn nhiều loại chất hữu cơ khác nhau, bao gồm các nguyên liệu thực vật, phân và các chất phân rã từ động vật. Chúng có khả năng chuyển hóa lượng lớn chất thải sinh khối thành protein dự trữ (≥ 40%) và chất béo (≥ 30%). Vì lẽ đó, ấu trùng ruồi lính đen được sử dụng như nguồn thức ăn chăn nuôi giàu protein với hàm lượng năng lượng cao.
Ngược lại, cá thể ruồi lính đen trưởng thành không tiêu thụ thức ăn mà chỉ uống chất lỏng. Vì vậy, hầu hết các chất dinh dưỡng dự trữ được tích lũy trong giai đoạn ấu trùng, làm giảm nhu cầu ăn khi ruồi trưởng thành. Dinh dưỡng nuôi ấu trùng của ruồi lính đen đã được nghiên cứu rất nhiều trên thế giới. Ở Việt Nam, nghiên cứu thành phần dinh dưỡng cho phát triển giai đoạn ấu trùng của ruồi lính đen gần như chưa có. Vì vậy, các đề nghị nghiên cứu chuyên sâu về nhu cầu năng lượng, đạm, chất dinh dưỡng bổ sung cho chúng là rất cần thiết.
Nghiên cứu sử dụng ruồi lính đen nhằm quản lý chất thải không phải là ý kiến mới. Ấu trùng ruồi lính đen đã được sử dụng trong các trang trại nông nghiệp nhằm xử lý chất thải như phân heo, phân bò và phân gia cầm trong các vùng khí hậu có thể duy trì ruồi lính đen quanh năm: các trang trại này bao gồm trại nuôi gà, trang trại heo và bò (Sheppard và Newton 1994; Axtell 1999). Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng Ruồi lính đen cũng có khả năng tiêu hóa các chất thải khác như phần hữu cơ trong chất thải rắn đô thị, bùn xử lý nước thải và chất thải chế biến cá. Tuy nhiên, các nghiên cứu cơ bản về thành phần dinh dưỡng của thức ăn để tối ưu hóa sinh khối cho ấu trùng là hoàn toàn mới và cần thiết trong quy trình sản xuất bột nhộng ấu trùng ruồi lính đen.
Trong một nghiên cứu tiến hành bởi Nguyên (2010), năm loại thức ăn khác nhau, chất thải chế biến cá, gan, rau quả, thức ăn gia cầm và chất thải nhà hàng đã được sử dụng cho năm nhóm ấu trùng khác nhau. Mỗi chế độ ăn cho thấy lượng tiêu thụ chất thải khác nhau và lượng càng cao thì kích thước ấu trùng càng lớn.
Ấu trùng có khả năng chuyển phân chuồng thành thức ăn gia súc, chứa 42% protein và 35% chất béo. Cùng lúc đó giúp ngăn chặn việc sinh sôi của ruồi nhà và giảm lượng phân chuồng tới 50%.
Qua khảo sát, các tác giả đã kết luận rằng, việc sử dụng ruồi lính đen trong quá trình xử lý chất thải chăn nuôi có những tác dụng tích cực đối với môi trường: thời gian tồn tại của chất thải trong môi trường ngắn; thể tích, khối lượng chất thải giảm đáng kể; lượng khí độc sinh ra giảm, ít gấy những ảnh hưởng không tốt đối với sức khỏe.
Hình Thức Giao Phối Đẻ Trứng
Những con đực cũng có xu hướng tập hợp số lượng lớn tại một số khu vực đặc biệt trong tự nhiên khi giao phối. Tính hung hăng cũng được cho thấy khi một con đực khác xâm nhập vào vùng lãnh thổ nơi con đực này đang nghỉ ngơi.
Điều này thường xuất hiện dưới hình thức chiến đấu xoắn vào nhau trên không của hai ruồi đực này, trong đó một con đực cố gắng chống đỡ con đực còn lại. Cuối trận chiến, “kẻ chiến thắng” sẽ quay trở lại nơi nghỉ ngơi của mình trong khi kẻ còn lại rời đi. Khi con đực gặp con cái đi ngang qua, nó sẽ bay về phía đó để tóm lấy con cái.
Cặp đôi sau đó sẽ bay xuống để thực hiện hành vi giao phối. Ánh sáng mặt trời có quan hệ với việc giao phối và thụ tinh trứng thành công của ruồi lính đen. Mặc dù vậy, vẫn cần phải bổ sung các nghiên cứu nữa để xác định mối liên hệ giữa các bước sóng ánh sáng và hành vi giao phối của ruồi lính đen. Nghiên cứu hoạt động sinh học này sẽ góp phần tối ưu hóa sinh khối sản xuất của ấu trùng ruồi lính đen, từ đó tăng khả năng xử lý chất thải hữu cơ và cung cấp nguồn đạm giá trị cho chăn nuôi.
Vòng Đời Ruồi Lính Đen
Trứng
Ruồi cái đẻ khoảng 500 đến 1.000 trứng mỗi lần. Chúng thích đẻ trứng trong các khe tối nhỏ, gần các chất hữu cơ đang phân hủy để đảm bảo trứng không bị khô và có đủ nguồn thức ăn cung cấp cho ấu trùng non. Trứng của RLĐ nặng tầm 0,05 g và cần tới 102 – 105 giờ (+/- 4 ngày) để nở, với nhiệt độ trung bình khoảng 24°C và độ ẩm tương đối lớn hơn hoặc bằng 60%
Ấu Trùng – Sâu Canxi
Tốc độ tăng trưởng của ấu trùng thay đổi rất nhiều và tùy thuộc điều kiện bên ngoài. Trong điều kiện bình thường, có đủ thức ăn, độ ẩm và nhiệt độ thích hợp thì giai đoạn ấu trùng kéo dài khoảng 20 ngày. Ở điều kiện tối ưu, thời gian có thể giảm xuống còn 16 ngày. Ấu trùng RLĐ có màu trắng đục và có thể dài tới 27 mm.
Tiền Nhộng
Cuối giai đoạn này, ấu trùng trưởng thành, được gọi là tiền nhộng, rời khỏi khu vực ăn, đến nơi khô ráo, để trở thành nhộng và bắt đầu biến thái thành dạng trưởng thành. Tại thời điểm này, tiền nhộng chuyển sang màu nâu đậm.
Nhộng
Khi ấu trùng RLĐ phát triển thành nhộng, chúng chuyển sang màu nâu đậm hoàn toàn. Quá trình chuyển từ nhộng thành thành trùng kéo dài khoảng 14 ngày. Thời gian phát triển nhộng có thể chậm lại nếu nhiệt độ môi trường dưới 18°C. Điều này cho phép nhà sản
xuất tồn trữ hay phát triển thành ruồi đẻ trứng, tùy theo nhu cầu thực tế.
Ruồi Trưởng Thành và Giao Phối
Tuổi thọ thành trùng được ước tính từ khoảng 12 cho tới 17 ngày. Con đực trung bình sống lâu hơn con cái 3 ngày, có lẽ do không phải chịu áp lực sinh lý phát sinh từ việc đẻ trứng. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng chúng chỉ có thể bắt đầu sinh sản hai ngày sau khi nở và việc đẻ trứng diễn ra hai ngày sau khi giao phối. Đáp ứng điều kiện giao phối là một trong số những thách thức lớn đặt ra khi nuôi RLĐ. Một trong số những yếu tố quan trọng cho giao phối chính là tạo môi trường ánh sáng hoàn hảo, cường độ ánh sáng là 110 μmol-1m-2s-1 và tần suất bằng hoặc cao hơn 450 nm.
Một đèn thạch anh iốt với quang phổ dao động từ 350 đến 2.500 nm giúp kích thích sinh sản, tuy nhiên lại kém hiệu quả hơn so với ánh sáng mặt trời tới 38%. Lưu ý rằng trong điều kiện bình thường, việc giao phối diễn ra chủ yếu vào buổi sáng, từ 8 giờ sáng đến 13 giờ trưa, giảm dần khi cường độ ánh sáng tăng, và ngừng khi cường độ ánh sáng đạt 200 μmol-1 m-2s-1 hoặc hơn
Ruồi Lính Đen Có Hại Không?
Cùng Công lý giải câu hỏi này bằng những dẫn chứng bên dưới nhé.
- Cả ấu trùng lẫn thành trùng RLĐ đều không được coi là loài gây hại hay vật trung gian lây bệnh (Warana, 2016). Thay vào đó, ấu trùng đóng vai trò tương tự như giun quế, giúp phân hủy các chất hữu cơ, trả lại các chất dinh dưỡng về đất.
- Loài ruồi này không tìm cách vào nhà, quán ăn, mà chúng sống cách biệt với con người. Miệng của chúng thoái hóa, vì lẽ đó không cắn phá và chưa có bất kỳ trường hợp nào cho thấy chúng mang mầm bệnh truyền nhiễm
- Hệ quả của việc không có miệng là chúng không ăn chất rắn, không tiếp xúc với chất thải, không nôn lên thức ăn của người và, vì vậy, chúng không thể là tác nhân lây truyền bệnh.
- Ruồi lính đen trưởng thành sống và đẻ trứng dựa vào lượng chất béo được tích tụ từ giai đoạn phát triển ấu trùng.
- Đặc điểm sinh học này lý giải tại sao hầu như ít ai thấy RLĐ tại Việt Nam ngay cả khi chúng hiện diện trong khu vực họ sinh sống, cả thành thị và nông thôn.
- Vi khuẩn thường phát triển trên các chất thải, và có sự tương tác giữa ấu trùng RLĐ nếu chúng cũng hiện diện trên môi trường đó. Ấu trùng RLĐ sẽ cạnh tranh thức ăn với vi khuẩn, làm giảm đáng kể số lượng vi khuẩn, hoặc thậm chí loại bỏ chúng hoàn toàn.
- Ấu trùng RLĐ có khả năng tiêu thụ và tiêu hóa vi sinh vật, và sản sinh các hợp chất kháng khuẩn và/hoặc nấm. Nhờ vậy mùi hôi của chất thải hữu cơ sẽ bị giảm đi nhanh chóng khi có ấu trùng RLĐ, đồng thời phân trở nên an toàn hơn khi được sử dụng trồng rau hữu cơ.
- Vô số nghiên cứu sử dụng ấu trùng khô, ấu trùng chiết xuất và tươi làm thức ăn chăn nuôi đã cho thấy chúng không gây ra bất kỳ vấn đề nào về sức khoẻ. Kết quả nuôi cấy vi khuẩn ban đầu từ RLĐ trong một thử nghiệm trên heo gần đây không phát hiện thấy mầm bệnh.
Công dụng tái chế rác thải hữu cơ của Ruồi Lính Đen
Việc kinh doanh hiệu quả thức ăn cho người trên quy mô lớn kéo theo trữ lượng lớn rác thải. Nhiều sản phẩm phụ của quá trình sản xuất thực phẩm hiện đại được coi là “chất thải” hay các mặt hàng giá trị thấp do chi phí xử lý và những vấn đề liên quan đến sức khoẻ, dịch bệnh. Nhiều chất thải như vậy, còn chứa rất nhiều dinh dưỡng có giá trị, có thể được biến đổi thành thức ăn chứa hàm lượng đạm cao, giàu năng lượng nhờ vào quá trình chuyển hóa chất hữu cơ thành nguồn năng lượng của RLĐ.
Bằng việc sử dụng các chất dinh dưỡng giá trị thấp, ấu trùng RLĐ có thể nâng cấp các chất dinh dưỡng này thành thức ăn giàu đạm có giá trị cao hơn nhiều so với chất thải. RLĐ rất có ích trong việc quản lý số lượng lớn các chất rắn sinh học như bột cà phê hoặc chất thải chế biến rau quả và nhiều loại chất thải hữu cơ khác.
Ruồi lính đen cũng vô cùng hiệu quả trong việc tái chế phân động vật.
Đặc biệt, lượng nitơ cao trong phân không thể được hấp thụ hoàn toàn vào đất, vì vậy sẽ gây ô nhiễm tầng nước ngầm. Mùi phát ra từ phân bón cũng là nguyên nhân chính gây ô nhiễm cho người dân địa phương. Việc quản lý phân là mối quan tâm chính tại nhiều khu vực nông thôn, nơi tập trung chăn nuôi cao. Giải pháp sử dụng RLĐ nhằm giải quyết những vấn đề này đã được chứng minh trong thực tế sản xuất.
Công dụng của Ruồi Lính Đen trong xử lý rác
Giảm Trữ Lượng
Tùy thuộc loại rác thải, khối lượng sinh khối của rác thải này có thể giảm từ 50 đến 90%. Ấu trùng RLĐ có thể tiêu thụ hầu hết chất thải hữu cơ và chuyển hóa hiệu quả chúng thành sinh khối côn trùng (30-50% đạm, 20-40% chất béo) với tỷ lệ khoảng 25% trên cơ sở vật chất khô
Giảm Mùi Hôi
Mùi hôi thối gây ra khi phân hủy chất hữu cơ sẽ được giảm hoặc loại bỏ nhờ quá trình tiêu hóa của ấu trùng RLĐ. Điều này được giải thích bởi hiệu quả thông khí và làm khô của RLĐ trên sinh khối. Hơn thế nữa, việc tiêu hóa nhanh chóng các chất dinh dưỡng của ấu trùng sẽ khiến vi khuẩn không có thời gian để phát triển hay sản sinh ra các loại khí độc hại như axít butyric và axít caproic. Thêm vào đó, việc tiêu hóa phân của ấu trùng sẽ loại bỏ hoặc làm giảm sự sinh sôi của ruồi nhà và mùi độc hại
Giảm Ôi Nhiễm
Ấu trùng làm giảm tới 61-70% hàm lượng phốt pho và 30-50% hàm lượng nitơ trong phân bò. Ấu trùng RLĐ cấy trong phân heo làm giảm 80,5% hàm lượng nitơ, 75,2% hàm lượng phốt pho và
52% hàm lượng kali (NC University, 2006). Các thí nghiệm với phân bò cho thấy hàm lượng nitơ giảm đi 43%, hàm lượng phốt pho giảm 67%; chúng được chuyển thành sinh khối ấu trùng (Myers và cộng sự, 2008). Nói một cách ngắn gọn, ấu trùng có khả năng giảm nguy cơ ô nhiễm tới 50 – 60%, thậm chí còn hơn nữa.
Giảm các bệnh tiềm ẩn
Ấu trùng RLĐ chuyển đổi hệ vi sinh của chất thải hữu cơ dẫn đến việc làm giảm các vi khuẩn có hại tiềm ẩn. Cụ thể hơn, hoạt động của ấu trùng làm giảm đáng kể vi khuẩn E. coli 0157:H7 và vi khuẩn đường ruột Salmonella. Thêm vào đó, quần thể RLĐ giúp đẩy lùi ruồi nhà và các loài côn trùngtruyền bệnh khác. Đồng thời, ấu trùng cũng chứa kháng sinh tự nhiên.
Quá trình chuyển đổi này cũng không gây ra chất thải. Phần chất thải hữu cơ không được chuyển hóa bởi RLĐ sẽ được xử lý thành phân bón hữu cơ chất lượng cao. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh lợi ích to lớn của phân bón hữu cơ sản xuất từ RLĐ.
Vậy là Thành Công Farm đã giới thiệu với bạn một số thông tin về Ruồi Lính Đen mong rằng sẽ có thể giúp bạn có được thông tin đùng về ruồi lính đen nhé. Đừng quên kéo xuống dưới để có thể xem thêm những bài viết mới và hấp dẫn hơn nhé.
Bạn cũng có thể truy cập thêm những bài viết tại chuyên mục Ruồi Lính Đen nhé.